Pre tačno 56 godina snimljena je jedna od najmoćnijih fotografija rata u Vijetnamu za koju kažu da je promenila tok rata.
Fotografija, koju je napravio američki fotoreporter Edi Adams, prikazuje šefa nacionalne policije Južnog Vijetnama Ngujena Ngoka Loana kako hladnokrvno ubija pripadnika Vijetkonga Ngujena Van Lema.
Fotografija nastala 1. februara 1968. godine, drugog dana Tet ofanzive tokom Vijetnamskog rata, objavljena je na naslovnim stranama mnogih svetskih časopisa.
Poznata kao “Sajgonska egzekucija” – fotografija prikazuje mikrosekundu u kojoj metak ulazi u čovekovu glavu.
Fotografija je nakon toga doživela bezbroj reprintova širom sveta i postala simbol brutalnosti i anarhije rata.
Časopis Time proglasio ju je jednom od 100 najuticajnijih fotografija u istoriji.
Mnogi smatraju da je upravo ova fotografija, preokrenula rat u Vijetnamu i okrenula mnoge Amerikance protiv sukoba pojačavajući anti-ratnu propagandu.
Nastanak fotografije
Adams je počeo da fotografiše dok je Lem marširao ulicama do Loanovog džipa. Loan je stao pored Lema pre nego što je uperio pištolj u glavu zatvorenika.
– Mislio sam da će mu pretiti ili da će ga maltretirati, pa sam prirodno podigao kameru i napravio fotografiju – prisećao se Adams kasnije.
Međutim, niko nije očekivao da će Loan pucati u glavu zatvorenika.
Verovalo se da je Lem ubio ženu i šestoro dece jednog od Loanovih kolega. General ga je hladnokrvno ubio.
– Ako oklevate, ako niste izvršili svoju dužnost, ljudi vas neće pratiti – rekao je general objašnjavajući svoj potez.
Šta je Tet ofanziva?
Dana 31. januara 1968. godine, vojska Severnog Vijetnama i Vijetkong pokrenuli su ofanzivu velikih razmera istovremeno napavši većinu većih gradova u Južnom Vijetnamu.
Napadi su bili potpuno iznenađenje i za vojsku Južnog Vijetnama i za američku vojsku, pošto je praznik vijetnamske lunarne Nove godine Tet upravo počeo, a najavljen je prekid vatre za vreme praznika.
U roku od jednog dana, ulice Sajgona pretvorile su se u bojno polje.
Vojsci Južnog Vijetnama i američkim snagama trebalo je dve nedelje da povrate kontrolu nad gradom.
“Ja sam ubio generala”
Fotografija je 1969. godine donela Ediju Adamsu Pulicerovu nagradu za fotografiju, iako je kasnije rekao da je požalio zbog njenog uticaja.
Slika je postala antiratna ikona
– General je ubio Vijetkong, ja sam ubio generala svojim fotoaparatom. Ipak su fotografije najmoćnije oružje na svetu. Ljudi im veruju, ali fotografije lažu, čak i bez manipulacije. To su samo poluistine. Šta fotograf nije rekao u tom momentu jeste: „Šta biste uradili da ste bili general u to vreme i na tom mestu tog vrelog dana, i uhvatili takozvanog lošeg momka nakon što je ubio jednog, dva ili tri američka vojnika?“
Karijera američkog fotoreportera Edija Adamsa trajala je 45 godina, u kojima je pokrivao svaku moguću temu, uključujući 13 različitih ratova.
Nakon što je radio za nekoliko novina u Pensilvaniji, Adams se pridružio Asošijejted presu (AP) 1962. Za AP je tri puta putovao u Vijetnam da bi izveštavao o ratu.
Njegova foto priča iz 1979. o ljudima iz vijetnamskih brodova koji beže iz svoje domovine motivisala je američku vladu da primi 200.000 vijetnamskih izbeglica u SAD.
Godine 1980. Adams je postao fotograf u časopisu Parade, a od 1982. do svoje smrti 2004. bio je specijalni dopisnik Paradea.
Ngujen Ngok Loan je na kraju Vijetnamskog rata 1975. godine emigrirao u Virdžiniju gde je otvorio restoran u kom je radio sve do 1991. godine, kada ga zatvara jer je otkriven njegov identitet.
Umro je 1998. godine.
